ΖΑΝΝΙΑ ΚΟΤΣΙΚΑ ΕΙΝΑΙ Τ’ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ

[…] Οι γυναίκες αξία δεν είχαμε. Σκολείο δεν πηγαίναμε. ‘γω έμαθα γράμματα στα κρυφά. Επήγαινα τον αδερφό μου και στερνά καθόμουνα κάτω απ’ τ’ ανοιχτό παραθύρι να μη φαίνομαι κι άκουγα το δάσκαλο. Μοναχή μου, χάιντε, χάιντε, έμαθα. Να γράφω και να διαβάζω. Αντίς όμως για υπογραφή έβανα σταυρό. Έλεγα «καλύτερα να μη σε ξέρει ο άλλος, τι είσαι, τι δεν είσαι». Ετήραγα την κυρία Ανδρομάχη και την εζήλευα. Είχε ανάστημα. Εψώνιζε στα μανάβικα κι άμα της εδίνανε σκάρτο πράμα, τους το γύριζε πίσω. Είχε δικό της καπελάδικο. Επήγα κι εγώ κι έμαθα την τέχνη. Εδούλεψα. Έκαμα και κομπόδεμα. Ήθελα να ‘χω εφόδια. Να μη βρίσκομαι στην ανάγκη τ’ αντρός μου. Με το χέρι απλωμένο. Είναι μεγάλη σκλαβιά η ζητιανιά. Κι ας είν’ κι απ’ τον άντρα σου. Θέλει σε κρατάει, θέλει σε διώχνει. ‘Κείνος κάνει το κουμάντο…

Μεσοπόλεμος, δεύτερη σταφιδική κρίση. Η Ζαννιά Κότσικα εγκαταλείπει το χωριό της στην ορεινή Αρκαδία κι έρχεται με τον άντρα της στην Αθήνα για να βρει καλύτερη τύχη. Η δύσκολη επιβίωση στην πόλη, η σκληρή πολιτική συγκυρία από την άνοδο του Μεταξά στην εξουσία έως και την πρώτη μετεμφυλιακή περίοδο, την υποχρεώνουν, όπως χιλιάδες άλλους αφανείς μάρτυρες της εποχής (μάρτυρες με όλες τις έννοιες του όρου), να σκληρύνει, να μάθει, να αντέξει παντοία δεινά, να γίνει σοφότερη, κρατώντας αρχές και αξιοπρέπεια στο ακέραιο. Κρατώντας όμως ταυτόχρονα και μια γλώσσα κοφτερή, δωρική, σαφέστατη και τολμηρή όταν αναφέρεται στα του βίου της. Μια γλώσσα και έναν λόγο που λάμπει όπως η καλύτερη λογοτεχνική γλώσσα. Έναν λόγο αριστουργηματικό, έκφραση όλων των γυναικών της εποχής – και παραδειγματικό για τη λογοτεχνία.

Η Ζαννιά Κότσικα είναι η γυναικεία φωνή μιας ολόκληρης εποχής. Διαθέτει υψηλή πολιτική διαίσθηση και διεκδικεί, μεταξύ των άλλων, τη χειραφέτησή της.